17. veljače 2024. –

“Pola deve a lui non soltanto il beneficio di un teatro ma la morale educazione del popolo per quaranta anni.”

“Pula ne duguje samo dobrobit gradnje jednog kazališta, već moralni odgoj naroda kroz četrdeset godina.”

“L’Eco di Pola” (17/01/1890)

Ove godine, 18. veljače obilježavamo 202. rođendan velikog dobrotvora, mecene, humanitarca i čovjeka koji je Pulu zadužio ne samo ulaganjima u materijalna dobra, nego i duhovnu obnovu grada i njegovih građana.

Pietro Ciscutti rodio se 18.02.1822. u Maniagu kraj Udina. Kovač po struci koji sa 25 godina dolazi u Pulu i zapošljava se u ljevaonici metala u pomorskoj bazi  Austrougarske mornarice. Ubrzo otvara svoju privatnu radionicu i ljevaonicu, a kao dobar obrtnik, izuzetno cijenjen od vojnih vlasti, počinje izrađivati metalne strukture za izgradnju arsenalskih hala.  Njegovo poduzeće gradilo je ceste i komunalnu infrastrukturu, obnavljao je stare i gradio nove kuće koje bi iznajmljivao ili prodavao. Izgradio je naselje Portarata, Danteov trg i dio Kandlerove ulice.

Godine 1851. izgorjela je zgrada Augustinskog samostana odmah uz crkvu Gospe od milosrđa. Tri godine kasnije, Ciscutti je obnovio crkvu, a pored nje podigao lijepo, veliko zdanje – prvo moderno kazalište u Puli – Teatro Nuovo.

Nella sera del 26 dicembre 1854, soli tre anni dopo, nel sito medesimo, succedeva l’appertura di un nuovo Teatro. Breve tempo rimase quel luogo un cumulo di macerie: la solerzia del signor Pietro Ciscutti vi eresse, quasi per incanto, un edificio magnifico. Lieta e brillante ne fu l’appertura: il pubblico numeroso, gli spettatori, come trasognati, non avevano che ad ammirare l’opera e lodare il genio del Ciscutti, il quale nel dare a Pola un Teatro per ricreazione, la orno’ veramente di un gioiello.

Noć 26. prosinca 1854, ostat će zapamćena. Otvoren je TEATRO NUOVO. Kratko je ovo bilo mjesto prepušteno ruševinama požara jer je marljivost gospodina Pietra Ciscuttija, gotovo čarolijom, podigla veličanstvenu zgradu. Otvorenje bilo je veselo i sjajno: brojna publika kao snena divila se dijelu Pietra Ciscuttija koji je davši Puli kazalište okitio je najcjenjenijim draguljem. Ne postoji izraz kojim bismo mogli opisati hvalu za ovaj spomenik preporodu ovog grada.

“L’ osservatore Triestino” (01/1855)

Izvodile su se opere, dramske predstave sa vojnim orkestrom, organizirali nezaboravni dočeci novih godina. Svaka je loža imala je svog zakupca od strane plemićkih pulskih obitelji, a poseban događaj dogodio se 9. prosinca kad je kazalište posjetio car Franjo Josip.

Porastom stanovništva rasla je i potreba za kazalištem. Građani su hrlili u kazalište kako bi gledali predstave o kojima bi pričali danima nakon. Pietro Ciscutti odlučuje darovati Puli novo, još veće kazalište.

Politeama Ciscutti, velebno zdanje mladog tršćanskog arhitekta Ruggera Berlama, smješteno na parceli preko puta Marine Casina mamilo je uzdahe prolaznika  koje je na oduševljenje građana prvi puta otvoreno 2. prosinca 1880. godine, godinu dana prije svečanog otvorenja.

Naime, na trgu pored tržnice održavale su se cirkuske predstave. Veliki šator koji su podigle putujuće trupe zahvatio je veliki požar te se predstave nisu više mogle održavati. Budući da je to bila omiljena zabava građana, Pietro Ciscutti dozvolio je da se održe cirkuske predstave u Politeami Ciscutti te otvorio svima vrata da pogledaju unutrašnjost prije svečanog otvaranja.

U rujnu 1881. svečano je otvorena Politeama Ciscutti Marchettijevom operom “Ruy Blas”, Verdijevom “Traviatom i Rigoletom” te Donizzetijevim “Poliutom”. Cijela Pula nazočila je ovom trenutku. Nadvojvoda Stefano i Princ od Toskane pratili su operu do kraja.
Ciscuttijeva ideja i želja  da Pula dobije Politeamu dostojnu prijestolnice bila je ostvarena. Otvoreno je mjesto u kojem 2000 gledatelja može uživati u zaboravu svojih svakodnevnih problema.

Godine koje su uslijedile bile su pune uspjeha. Na sceni Politeame Ciscutti gostovale su opere najpoznatijih talijanskih kazališta, održavali su se maskenbali i dobrotvorne svečanosti čiji je prihod Ciscutti uvijek donirao u humanitarne svrhe.

Se quest‘uomo – come dice il volgo – ha guadagnato un milione, anche speso piu’ di un milione a Pola. L’annoverare benefici da lui a larga mano dispensati in tutte le classi sociali sarebbe opera immane. Tutto cio’ che e’ bello a Pola, e’ opera sua.

Ako je ovaj čovjek, da se narodski izrazimo, zaradio milijun – više od tog milijuna uložio je u Pulu. Bio bi mukotrpan posao nabrojati dobrobiti koje je podijelio svim društvenim slojevima. Sve što je lijepo u Puli, njegovo je djelo.

“L’Eco di Pola” (03/10/1886)

Pietro Ciscutti umire 1890. godine nakon kratke, ali snažne bolesti. Ljudi su ga opisivali kao dobrog čovjeka čija ga je velikodušnost dovela do bankrota što je i ubrzalo njegovu bolest.

Pokopan je u krugu obitelji na gradskom groblju, a riječi sućuti stizale su od svih kojima je Ciscutti za života pomogao. U svečanoj povorci njemu u čast hodali su viceadmiral Pinter, kapetan de Conti, gradonačelnik Rizzi, svi poglavari civilnih i vojnih vlasti, radnički savez, crveni križ te gotovo cijela Pula.

Pietro Ciscutti potrošio je sav svoj imetak na svoj grad.